Stowarzyszenie
Pokonać Sepsę
Odwiedź nas na Facebooku:
Rozpoznanie sepsy
"Rozpoznanie i postępowanie wstępne w sepsie" z podręcznika "Sepsa" (2017)
Prof. Andrzej Kübler
Prezes Stowarzyszenia "Pokonać Sepsę"
Podziękowania dla wydawnictwa Edra Urban za zgodę na publikację.
Sepsa jest zespoÅ‚em objawów klinicznych trudnym do rozpoznania. Nawet starannie zebrana analiza i dokÅ‚adne badania kliniczne nie muszÄ… dostarczyć dowodu, że mamy do czynienia z zagrażajÄ…cymi życiu zaburzeniami czynnoÅ›ci organizmu w przebiegu zakażenia. Nie dysponujemy też żadnymi parametrami laboratoryjnymi czy obrazowymi, które pozwoliÅ‚yby na pewne postawienie rozpoznania sepsy. Opisywane sÄ… tzw. "klasyczne" objawy sepsy, które stanowiÄ… elementy rozpoznania zespoÅ‚u SIRS.
Jak obecnie wiadomo mogÄ… one stanowić reakcje na zakażenie ale też być sygnaÅ‚em innych bodźców nie infekcyjnych czy urazowych. Bardzo czÄ™sto czuÅ‚ym objawem sepsy sÄ… objawy niespecyficzne takie jak zÅ‚e samopoczucie, osÅ‚abienie, zaburzenia poznawcze, zaburzenia Å›wiadomoÅ›ci, zmiany koloru skóry i czasu wypeÅ‚niania siÄ™ naczyÅ„ kapilarnych.
.
MogÄ… nam pomóc w rozpoznaniu sepsy gdy potwierdzimy zakażenie, mogÄ… być jednak spowodowane przez inne bardzo różne czynniki czy okolicznoÅ›ci. JeÅ›li wystÄ…piÄ… objawy niewydolnoÅ›ci narzÄ…dowej czy wstrzÄ…su rozpoznanie sepsy staje siÄ™ bardziej oczywiste. Jest to jednak rozpoznanie późne bo pojawia siÄ™ wtedy bezpoÅ›rednie zagrożenie życia.
​Wiadomo, że sepsa występuje powszechnie i wiąże się z bardzo wysoką śmiertelnością. Śmiertelność tą można istotnie obniżyć przez wczesne rozpoznanie i szybkie wdrożenie postępowania wstępnego.
Niedostatki we wczesnym rozpoznaniu i leczeniu sepsy biorÄ… siÄ™ z braku znajomoÅ›ci tego zespoÅ‚u. JeÅ›li do lekarza zgÅ‚asza siÄ™ pacjent z bólem w klatce piersiowej, to pierwszym skojarzeniem jest: „czy to nie przyczyna kardiologiczna (ostry zespóÅ‚ wieÅ„cowy, zawaÅ‚)?”
Tak samo pierwszym skojarzeniem przy badaniu pacjenta, który zgÅ‚osiÅ‚ siÄ™ z podejrzeniem zakażenia, powinno być „czy to nie jest sepsa?” Obecnie czÄ™sto rozpoznajemy rozwiniÄ™te zakażenia: zapalenie pÅ‚uc, otrzewnej, opon mózgowych, a nie kojarzymy wszystkich tych postaci infekcji z tym samym zespoÅ‚em klinicznym czyli z sepsÄ….
Dla prawidÅ‚owego postÄ™powania diagnostycznego w sepsie potrzebny jest ujednolicony system postÄ™powania. Angielski Narodowy Instytut DoskonaÅ‚oÅ›ci Zdrowia i Opieki Zdrowotnej (NICE - National Institute for Health and Care Excellence) opublikowaÅ‚ w 2016 roku wytyczne rozpoznania i wczesnego postÄ™powania w sepsie. Podane poniżej zasady postÄ™powania opierajÄ… siÄ™ na tym wartoÅ›ciowym dokumencie. OdnoszÄ… siÄ™ one do osób dorosÅ‚ych, natomiast oryginalne wytyczne NICE obejmujÄ… też populacjÄ™ pediatrycznÄ….
​
Identyfikacja pacjentów z podejrzeniem sepsy:
-
Zadawaj sobie pytanie: „czy to nie jest sepsa?!" u każdego pacjenta z podejrzeniem/ objawami zakażenia
-
weź pod uwagę, że pacjenci z sepsą mogą mieć objawy niespecyficzne, niejasno zlokalizowane, np. mogą się czuć bardzo źle bez wysokiej gorączki
-
Szczególnie należy przeanalizować wszelkie obawy wyrażone przez pacjenta i jego najbliższych, np. zmiany zachowania w ostatnim czasie
-
Zbadaj pacjenta z podejrzeniem zakażenia dla określenia:
-
Możliwego źródÅ‚a zakażenia
-
Czynników, które zwiÄ™kszajÄ… ryzyko sepsy
-
Wskazań do dalszej diagnostyki, jak np. nagłe zmiany funkcji krążenia, oddychania, świadomośc
​​​​
Czynniki ryzyka sepsy:
Weź pod uwagÄ™, że poniższe grupy pacjentów majÄ… wyższe ryzyko rozwoju sepsy:
-
Powyżej 70 roku życia (także poniżej 1 r.ż.)
-
Z możliwym upośledzeniem czynności immunologicznej organizmu (immunosupresja):
-
Leczeni chemioterapiÄ… z powodu choroby nowotworowej
-
Immunosupresja z powodów innych chorób (cukrzyca, stan po splenektomii, itd.)
-
Długotrwałe leczenie sterydami
-
Leczenie lekami immunosupresyjnymi chorób nienowotworowych (reumatyczne zapalenie stawów i inne)
-
-
Pacjenci leczeni zabiegowo w ciÄ…gu ostatnich 6 tygodni
-
Pacjenci z przerwaniem ciÄ…gÅ‚oÅ›ci skóry (skaleczenia, oparzenia, pÄ™cherze, zakażenia skóry)
-
Pacjenci z cewnikami naczyniowymi i drenami
-
Pacjenci nadużywajÄ…cy leków drogÄ… dożylnÄ…
-
Pacjentki w ciąży lub po porodzie (do 6 tygodni), szczególnie, gdy:
-
Mają upośledzony system odpornościowy (choroba, leki)
-
Miały w ciąży choroby dodatkowe (cukrzyca, nadciśnienie)
-
Potrzebowały w okresie porodu postępowania zabiegowego (cięcie cesarskie, łyżeczkowanie)
-
Są albo były w kontakcie z osobami zarażonymi paciorkowcami z grupy A
-
Miały utrzymujące się krwawienia lub obfitą wydzielinę z pochwy
-
​​​
Wstępna ocena pacjenta z podejrzeniem sepsy (3Z):
-
Zmierz temperaturę, częstość akcji serca, częstość oddechu, ciśnienie tętnicze, wysycenie tlenem krwi (pulsoksymetria-gdy dostępna), oceń stan świadomości
-
Zbadaj pacjenta oceniajÄ…c stan skóry, obecność sinicy (skóry, warg lub jÄ™zyka), wysypkÄ™ na skórze nieznikajÄ…cÄ… po naciÅ›niÄ™ciu, przerwanie ciÄ…gÅ‚oÅ›ci skóry lub inne zmiany skórne wskazujÄ…ce na zakażenie
-
Zapytaj pacjenta lub jego opiekunów o czÄ™stość oddawania moczu w ostatnich 18 godzinach.
U pacjentów z podejrzeniem sepsy poniższe objawy stwarzajÄ… wysokie ryzyko ciężkiej choroby lub zgonu w przebiegu sepsy:
-
Obiektywne dowody nowej zmiany stanu świadomości
-
Częstość oddechu > 25/ min lub potrzeba podawania tlenu > 40% dla utrzymania saturacji > 92% ( lub > 88% przy POChP)
-
Częstość akcji serca > 130/ min
-
Skurczowe ciśnienie tętnicze 90 mmHg lub mniejsze, albo 40 mmHg poniżej wcześniej ustalonego poziomu
-
Nie oddawanie moczu przez 18 godzin, lub przy założonym cewniku, diureza < 0,5 ml/ kg/ godz
-
Marmurkowata, plamista skóra
-
Sinica (skóra, wargi, jÄ™zyk)
-
Wysypka nieznikajÄ…ca po nacisku